NỀN VĂN MINH AI CẬP

Biography / Background Qualifications Employment History Science Awards Education Projects Publications / Books Workshop papers Science blogs Teaching subjects

Khái quát: khu vực Bắc Phi cùng Tây Á (thường được xác định dưới tên gọi Trung Đông hoặc Trung Cận Đông theo nghĩa trang - thiết yếu trị hiện nay đại) là nơi xuất hiện thêm những nền văn minh cổ xưa nhất trong lịch sử nhân loại. Ở khu vực này đã từng tồn tại phần nhiều nền văn minh bùng cháy rực rỡ như Ai Cập, Lưỡng Hà (song không được phát triển nối tiếp) với nền sang trọng Ả Rậpcó tác động sâu dung nhan tới lịch sử vẻ vang phát triển văn hóa, đương đại nhân loại.

Bạn đang xem: Nền văn minh ai cập

VĂN MINH AI CẬPĐiều kiện thoải mái và tự nhiên – người dân và tiến trình lịch sử hào hùng của Ai CậpĐiều kiện thoải mái và tự nhiên và dân cưĐiều kiện tự nhiên:

+ Ai Cập nằm ở Đông Bắc Châu Phi, là một trong những thung lũng dài, dong dỏng nằm dọc theo lưu vực sông Nin. Sông Nin cực kì quan trọng đối với đời sống tài chính và nghỉ ngơi của cư dân Ai Cập, cung ứng nước và làm cho dải đồng bằng phù sa màu sắc mỡ, tốt nhất là vùng tam giác Hạ Ai Cập. Sông Nin tạo ra điều kiện cho tất cả những người Ai Cập sớm bước vào xã hội thanh nhã và tác động sâu dung nhan tới đời sông cư dân, nên bạn ta nói “Ai Cập là tặng ngay phẩm của sông Nin”.

Sông Nin là dòng sông dài nhất nhân loại (6700km), chảy theo hướng từ phái mạnh (vùng rừng núi Nubi) lên phía Bắc, đổ ra đại dương Địa Trung Hải. Sông Nin tất cả lượng nước đa dạng và tăng lên và giảm xuống theo mùa: mùa mưa, nước dưng ngập bờ, mùa khô nước rút, để lại phía 2 bên triền sông dải đồng bởi phù sa màu sắc mỡ. Do có sông Nin đề xuất Ai Cập đã không trở thành một sa mạc thô hạn như Li Bi sinh hoạt phía Tây. Tín đồ ta nói sông Nin khiến cho những thảm hoa bên trên cánh đồng mèo rộng lớn.

+ Ai Cập tương đối đứt quãng với thế giới bên ngoài, sự cách biệt này vì biên giới tự nhiên và thoải mái tạo ra. Bạn Ai Cập chỉ có thể tới châu Á theo đường bộ qua eo đất bé nhỏ Sinai (sau này kênh đào Xuyê được thành lập qua eo đất này)

Đông giáp biển lớn Đỏ, chia cách Ai Cập cùng với châu ÁTây là sa mạc Libi, thô nóngNam là vùng rừng núi Nubi rậm rạpBắc: biển lớn Địa Trung Hải

Sự đứt quãng với bên ngoài cũng khiến cho đặc trưng riêng rẽ của văn hoá Ai Cập (tương đối đóng góp kín).

+ tài nguyên khoáng sản: Ai Cập có tương đối nhiều khoáng sản như đồng, vàng, bội bạc và tương đối nhiều mỏ đá vôi. Đó là nguyên liệu để gia công công chũm sản xuất và vật liệu xây dựng. Những Kim từ tháp đều xây dựng bằng nguồn vật tư đá sẵn có.

Dân cư:

+ Thời kỳ đồ đá cũ hoàn toàn có thể thổ dân Châu Phi đã sinh sống sống đây.

+ Sau này hoàn toàn có thể một phần tử của tộc Hamit trường đoản cú Tây Á vào hạ du sông Nin và đồng điệu với thổ người ở đây tạo nên người Ai Cập. Nói chung về phương diện nhân chủng, dân cư Ai Cập thời cổ điển khá đồng bộ và định hình lâu dài.

+ Về sau, lúc Ai Cập phía bên trong lãnh thổ đế quốc Ả Rập, cư dân Ai Cập bị đồng hóa với bạn Ả Rập, vốn có nguồn gốc Trung Á.

Các giai đoạn lịch sử hào hùng của Ai Cập cổ đại

Có những quan điểm khác nhau về phân chia giai đoạn lịch sử dân tộc Ai Cập cổ đại. Ở đây, trong thời điểm tạm thời phân chia lịch sử dân tộc Ai Cập thượng cổ thành 5 thời kỳ không giống nhau với 31 vương vãi triều, xen thân là những tiến độ ngắn bị ngoại tộc xâm lăng cùng chia giảm lãnh thổ<1>.

Tảo Kỳ vương quốc (3200 - 3000 TCN)

có 2 vương vãi triều đầu tiên, thời kỳ thống độc nhất vô nhị Thượng - Hạ Ai Cập, sinh ra nhà nước Ai Cập, quá trình đầu của thời đại văn minh.

Cổ vương quốc (2900 - 2300 TCN)

Thời kỳ hiện ra và củng ráng Nhà nước trung ương tập quyền, thời kỳ cách tân và phát triển thịnh đạt thứ nhất về các mặt tài chính phát triển thịnh đạt thứ nhất về những mặt ghê tế, văn hoá, thiết yếu trị, quân sự của người nào Cập.

Thời kỳ Cổ quốc gia trải từ bỏ vương triều III – VI. Ai Cập tiếp tục thực hiện các cuộc tấn công vùng Đông Bắc (bán đảo Sinai) và khu vực miền nam Ai Cập (Nubi) mở rộng lãnh thổ, cướp bóc tài sản. Các Pharaông cho tạo hàng loạt những Kim từ tháp (thời đại Kim trường đoản cú tháp)<2> cùng củng vắt sức mạnh của nhà nước chăm chế.

Trung quốc gia (2160 - 1710 TCN)

Được tính tự vương triều XI sau thời điểm Mentuhôtep - lãnh tụ của thành Tebơ ở miền nam thành công tập đoàn quí tộc sinh sống Hêraclêôpôlit (miền Bắc) thống nhất quay trở về Ai Cập, thường xuyên phát triển về nhiều mặt: qui định sản xuất bằng đồng đúc thau phổ biến, xây dựng những công trình thuỷ lợi khủng (hồ Moris làm việc châu Phayum), việc buôn bán với các vùng xung quanh được đẩy mạnh.

Cuối rứa kỷ XVIII TCN, Ai Cập rủi ro (khởi nghĩa của nô lệ,dân nghèo năm 1750 TCN) và bị tín đồ Híchxốt đô hộ 150 năm (1710 - 1560 TCN)

Tân quốc gia (1560 - 1100 TCN)

Ai Cập tiến công đuổi người người Híchxốt cùng phục hưng nền kinh tế tài chính nông nghiệp, thương mại dịch vụ của mình, đồng thời mở rộng cương vực, biến đổi một đế quốc to lớn (phía Bắc sát vùng tiền Á, phía phái nam tận xứ Nubi - chiều lâu năm Bắc – Nam lên đến 3200km. Những quốc gia, vùng nên cống nạp (các nước vùng chi phí Á, hòn đảo Cret…)

Hậu kỳ quốc gia (gần 1100 - 525 TCN)

Đây là thời kỳ khủng hoảng - suy vong của người nào Cập cổ xưa (bắt đầu từ bỏ vương triều XXI). Ai Cập thường xuyên bị ngoại tộc xâm lăng và giai cấp (người Libi, Nubi, Atxiri, ba Tư rồi Makedonia). Nền văn hóa truyền thống Ai Cập bao gồm nhiều biến hóa và dần bị Hy Lạp hóa.

Một vài điểm lưu ý về lịch sử vẻ vang và văn hóa Ai Cập:

Ai Cập là nơi thành lập và hoạt động xã hội có giai cấp và nhà nước sớm nhất có thể trong lịch sử hào hùng nhân loại, là nền văn minh đầu tiên của loài người do đầy đủ diều kiện đặc điểm về tự nhiên và thoải mái tạo nên.Lịch sử Ai Cập cổ đại kéo dãn hàng mấy ngàn năm với rất nhiều vương triều thông suốt nhau. Nhìn chung lịch sử hào hùng và văn hóa Ai Cập gồm tính đóng kín đáo tương đối.Ai Cập cổ đại tiêu biểu cho đông đảo nhà nước cổ đại thứ nhất ở phương Đông: kinh tế tài chính nông nghiệp tưới tiêu là chính; chế độ xã hội nô lệ gia trưởng; nền quân chủ chuyên chế sơ khai.Nền văn hóa truyền thống – cao nhã Ai Cập cổ đại không liên tục phát triển sau thời cổ đại, bị ngắt quãng cùng không có tác động sâu sắc so với những thời kỳ lịch sử dân tộc sau này.Những thành tựu chủ yếu của thanh tao Ai Cập

SVchuẩn bị bài, triệu tập 2 vấn đề:

Những thành tựu quan trọng đặc biệt nhất của văn minh Ai Cập là gì?Những điểm độc đáo và khác biệt về phương diện kiến trúc, tín ngưỡng của Kim từ tháp Ai Cập?Chữ viết cùng văn họcRa đời sớm, tức thì từ khi xã hội có ách thống trị bắt đầu hình thành.Ban đầu chữ Ai Cập là chữ tượng hình: biểu hiện một vật dụng gì thì vẽ bằng hình ấy. Kế tiếp khi muốn thể hiện mọi khái niệm trừu tượng thì đề xuất dùng phương pháp mượn ý: muốn viết chữ khát thì vẽ con bò đững cạnh dòng nước; viết chữ chính nghĩa thì vẽ lông đà điểu bởi lông đà điểu nhiều năm gần đều bằng nhau (công bằng, đúng đắn).Sau đó, xuất hiện thêm những hình vẽ biểu hiện âm tiết. Hầu như hình vẽ này vốn thể hiện một từ phần đông đồng âm cùng với với âm máu mà fan ta ao ước sử dụng. Ví dụ: con đôi mắt tiếng Ai Cập là ar buộc phải hình bé mắt bộc lộ âm ar (thể hiện nay từ gồm nghĩa khác, không phải con mắt nữa). Dần dần những chữ chỉ âm tiết biến thành chữ cái. Chữ tượng hình Ai Cập cổ đại có tầm khoảng 1000 chữ, trong những số đó có 24 chữ cái. Về bản chất chữ Ai Cập là chữ tượng hình, song có không ít cách diễn tả (biểu thị hình hình ảnh cụ thể, âm tiết với chữ cái).Chất liệu để viết: đá, gỗ, gốm, vải, da…song phổ biến nhất là giấy papyrus, loại giấy sớm nhất thế giới. Fan ta rước thân cây papyrus, một các loại cây giống cỏ nước dẫu vậy cao, thân có tiết diện tam giác, chẻ thành nhiều thanh mỏng manh và đan lại, ròi ép mỏng tanh tạo thành giấy. Bây chừ người ta vẫn gìn giữ được một vài cuộn giấy trường đoản cú thời cổ đại.Đời sinh sống tín ngưỡng – tôn giáoNgười Ai Cập gồm đời sinh sống tín ngưỡng, tôn giáo siêu phong phú. Bọn họ thờ những vị thần khác nhau, như những thần tự nhiên và thoải mái (sấm, chớp, mây, khía cạnh trời, mưa, gió…) và những súc đồ gia dụng (đặc biệt là bò). Tín đồ Ai cập cũng thờ phụng những loài vật tưởng tượng như phượng hoàng hay nhân sư.Về sau, cùng với sự hình thành nhà nước tw tập quyền, thần khía cạnh Trời thay đổi vị thần đặc biệt nhất. Vị trí thờ thần khía cạnh Trời thứ nhất là Iunu mà bạn Ai Cập điện thoại tư vấn là Heliopolis, nghĩa là tp của thần phương diện Trời (Trong thần thoại cổ xưa Hy Lạp, Helios đó là thần phương diện Trời). Đến thời Trung vương vãi quốc, thành Tépbơ vươn lên là kinh đô của cả nước nên thần phương diện Trời Amôn ở đây trở thành vị thần cao nhất của Ai cập.

Đến thời Tân vương quốc, vua Ichnaton đang tiến hành cải cách tôn giáo, chỉ tôn cúng vị thần tuyệt nhất là thần khía cạnh Trời Aton. Mặc dù thế việc này đã đại bại và Ai Cập thường xuyên thờ cúng nhiều vị thần không giống nhau.

Người Ai Cập cổ truyền coi trọng câu hỏi thờ bạn chết, tương quan tới quan niệm của họ về linh hồn.

Người Ai Cập mang đến rằng, vong hồn (Can) nhập vào thể xác khi nhỏ người thành lập và hoạt động và rời ra khỏi khi con người chết đi. Cơ mà nếu duy trì được thể xác nguyên vẹn, một thời điểm nào đó linh hồn sẽ trở lại nhập vào thể xác và con tín đồ sẽ sinh sống lại. Cũng chính vì vậy họ đã ướp xác fan chết. Đối với những Pharaông, tín đồ ta xây dựng phần đông kim tự tháp mập mạp (thời Cổ vương quốc) để giữ lại xác ướp.

Đối với người Ai Cập, Pharaông là một biểu tượng quyền lực buổi tối cao, là hiện tại thân của thánh thần. Bọn họ tôn sùng Pharaông như thần linh (được hôn ngón chân dòng của Pharaông đó là một vinh hạnh lớn). Trong lịch sử dân tộc Ai Cập, từng ra mắt những cuộc cải cách tôn giáo, mục tiêu là phối hợp giữa sức mạnh vương quyền cùng thần quyền. Trông rất nổi bật là cuộc cách tân của Ichnaton, tôn thờ tốt nhất thần phương diện trời Atôn với nhà vua biến hóa hiện thân của thần mặt Trời.Nghệ thuật bản vẽ xây dựng và điêu khắcNghệ thuật loài kiến trúc:

(Yêu mong SV sẵn sàng ở công ty với yêu thương cầu làm rõ những điểm sáng kiến trúc, tín ngưỡng trông rất nổi bật của các kim từ tháp).

+ thứ liệu: đá vôi là nhà yếu, cùng với một vài loại đá khác với gỗ.

+ Những công trình xây dựng nổi bật: Kim tự tháp, đền rồng miếu cùng cung điện.

Thời gian cùng địa điểm: Xây dựng thời các vương triều vật dụng III và thứ IV, ngay tắp lự Cổ vương quốc, trên vùng sa mạc tây nam Cairo (Khu vực được điện thoại tư vấn là Thung lũng các vị vua, tức vùng Ghiza). Sau thời kỳ này, bạn ta không kiến thiết kim tự tháp nữa nhưng xây dựng những hầm chiêu tập ở vách núi để bảo quản thi hài Pharaông.

Mục đích: Liên quan cho tín ngưỡng về linh hồn fan chết sẽ quay lại nhập vào thể xác nếu có thể ướp được xác. Tín đồ ta thi công kim từ tháp để gìn giữ và thờ cúng xác ướp Pharaông. Kim từ tháp còn là hình tượng cho uy quyền cùng sự giàu sang của Pharaông.

Kiến trúc: Kim từ tháp được xây cất dưới thời vua Kê ốp là kim từ tháp lớn số 1 và tiêu biểu nhất về phong cách thiết kế kim từ tháp.

Kim từ bỏ tháp Kê-ốp (tên Ai Cập) là Hufu cao 146,5m, gồm hình tháp chóp, đáy là một hình vuông mỗi cạnh lâu năm 230m, tư mặt là hồ hết hình tam giác theo 4 phương đông, tây, nam, bắc. Vật liệu xây dựng là số đông tảng đá vôi lớn, mài nhẵn với xếp khít cùng nhau chứ không dùng vữa. Ở độ dài 13m so với mặt đất bao gồm cửa thông cùng với hầm mộ trong tim kim tự tháp (có 2 hầm mộ, 1 chính giữa kim từ bỏ tháp cùng một nghỉ ngơi sâu dưới nòng khu đất 30m).

Người ta mong tính rằng mong xây dựng được kim trường đoản cú tháp Kêốp cần khoảng tầm 20 năm và hàng ngàn nghìn nhân công ráng phiên nhau xây dựng. Cũng tương tự các kim tự tháp khác, hầm mộ trong kim từ tháp Kêốp đã không còn xác ướp và những báu vật tuy nhiên các kim trường đoản cú tháp vẫn mãi sau qua hàng chục ngàn năm. Fan Ai cập có câu: «Tất cả đông đảo sợ thời gian, những thời hạn lại hại kim từ tháp».

Nét khác biệt ở kiến trúc kim từ bỏ tháp: thẩm mỹ và nghệ thuật tạc và mài đá, ghép khối lượng đá mập mạp mà không sử dụng vữa, đạt độ đúng đắn cao, sinh sản thành phần lớn khối phong cách thiết kế đồ sộ và khôn xiết vững chắc. Mặt khác, với những nguyên tắc thô sơ thời kỳ đó, việc di chuyển và ghép phần đông phiến đá to trên các độ cao bởi vậy được thực hiện như thế nào vẫn còn là vấn đề bí ẩn. Chắc rằng người Ai Cập đang biết thực hiện con lăn mộc tròn với ròng rọc, cùng với vấn đề đắp đa số gò đất lớn để phát hành kim từ bỏ tháp. Mặc dù vậy, cụ thể cụ thể vẫn không được xác minh chắc chắn.

Điêu khắc: Thành tự triệu tập ở nhị mảng tượng cùng phù điêu. Từ thời Cổ quốc gia về sau, vua Ai Cập hay sai tạc tượng của bản thân và những người trong hoàng tộc, tạc trên đá, gỗ hoặc đúc bằng đồng.

+ Tượng nhân sư Xphanh (Sphin): đây là công trình xây dựng điêu khắc tiêu biểu vượt trội của Ai Cập. Xphanh là nhân sư (đầu người, bản thân sư tử), thường để trước cổng đền rồng miếu. Lớn số 1 và vượt trội nhất là tượng Xphanh đặt tại Kim từ bỏ tháp Kê – phren sinh sống Ghiza. Tượng này dài 55m, cao 20m, riêng biệt tai nhiều năm 2m, mô tả khuôn phương diện của vua Kê-phren (thế kỷ XXIX TCN), ca tụng trí tuệ cùng sức mạnh ở trong phòng vua.

+Viên thư lại<3>: từ bỏ thời vương vãi triều IV, tượng các viên thư lại đã theo luồng thông tin có sẵn đến, biểu lộ chủ thể của chính mình như là những người dân học rộng biết những chứ không solo thuần chỉ là viên thư lại. Bài toán biết đọc, biết viết là tuyến đường leo lên gần như trị trí thời thượng trong máy bộ nhà nước, bắt buộc nhiều nhân vật quyền quý chọn biểu thị mình trên những tác phẩm điêu khắc là phần lớn viên thư lại (hoàng tử, tu sĩ, quan liêu tòa…).

Tiêu biểu trong những bức tượng kia là bức tượng phật viên thơ lại khuyết danh tạc vào thời kỳ vương triều thứ IV, khoảng chừng 2375 TCN: viên thơ lại ngồi xếp bằng, nhị tay bỏ trên tờ giấy papyrus để lên trên đùi mình, tay buộc phải trong tư thế cố cây bút bằng sậy. Tứ thế tượng đối chọi giản, nhưng diễn đạt sự từ tin. Mắt tượng được gắng đá, màu sắc tượng hầu hết còn được giữ nguyên.

+Hoàng hậu Nêphéctiti: Tượng bán thê thiếp của vua Ichnaton, vương triều trang bị XVIII, biểu đạt một thiếu phụ tuyệt rất đẹp và có uy quyền, có ảnh hưởng lớn so với cuộc cải tân tôn giáo trong phòng vua. Tượng được tạc bằng đá thạch anh gray clolor nhạt, ghép một vài loại đá khác. Đây là bức tượng được đánh giá đẹp tuyệt nhất trong nghệ thuật tạc tượng của người nào Cập cổ đại<4>.

+ phương diện nạ bởi vàng của Tutankhamôn: Các vị Pharaông khi ướp xác hay kèm theo loại mặt nạ tạc theo như đúng chân dung. Danh tiếng nhất là mặt nạ bằng vàng của Tutankhamôn, vị Pharaông chết trẻ và kho tàng trong hầm mộ phần lớn còn tuyệt vời khi xét nghiệm phá.

Chiếc mặt nạ bằng vàng khối nặng tới 11kg và được cẩn chất liệu thủy tinh màu với một số trong những loại đá quý, khóa lên đầu với vai bên vua. Khăn trùm đầu được trang trí bằng thủy tinh màu xanh da trời dương trong khi chân mi và đường viền mắt khá nổi bật được cẩn đá xanh dương. Tròng mắt được thiết kế từ đá vỏ chai và thạch anh. Nó thể hiện sống động chân dung công ty vua, nhằm linh hồn rất có thể nhận diện được theo quan niệm thời đó<5>.

Thành tựu về khoa học tự nhiênToán học: Xuất vạc từ nhu cầu đo lại ruộng đất do nước sông Nin dưng xóa rang giới và đo lường vật liệu lúc xây dựng nên người Ai Cập có không ít hiểu biết đáng chú ý về toán học.

Họ sử dụng phép đếm thập vị tiến (lấy 10 làm cơ sở), biết cần sử dụng phép cộng trừ những không biết nhân chia. Bọn họ biết một số kiến thức đại số sơ giản

Về hình học, bạn Ai Cập tính được số Pi=3,16, chưa hẳn đúng mực với số thực 3,141529…), tính được diện tích tam giác, hình cầu, thể tích hình tháp lòng vuông…

Thiên văn học:

+ bạn Ai Cập sẽ vẽ được 12 cung hoàng đạo và biết được một vài hành tinh như sao Thủy, sao Kim, sao Hỏa, sao Mộc, sao Thổ.

+ Họ chế tạo được đồng hồ mặt trời và đồng hồ nước nhằm đo thời hạn song có tương đối nhiều nhược điểm (đồng hồ mặt trời chỉ cần sử dụng được vào ban ngày và khi bao gồm nắng. Đồng đầm nước thì không được đúng mực lắm vì nước bay hơi)

+ Đặt ra kế hoạch dựa vào tác dụng quan sát bầu trời và quy điều khoản dâng, hạ nước của sông Nin. Họ đưa ra lịch tất cả 365 ngày, từng tháng tất cả 3 ngày cùng 5 ngày còn vượt để vào thời điểm cuối năm. Năm mới ban đầu khi nước sông Nin dưng (tháng 7 dương lịch) và chia nhỏ ra làm 3 mùa, mỗi mùa 4 tháng: mùa Nước dâng, mùa Ngũ cốc và ngày thu hoạch. định kỳ này tương đối chính xác (thiếu ¼ ngày) tuy nhiên họ không biết đặt năm nhuận.

Y học:

Người Ai Cập tốt cả nội khoa với ngoại khoa vì chưng họ gồm tục ướp xác. Khi ướp xác rất cần phải mổ lấy phần phía trong ruột và óc. Thế nên họ biết rõ về cấu tạo cơ thể với một số chức năng của các cơ quan.

Họ đến rằng lý do bệnh tật là vì sự không thông thường của quan trọng chứ không hẳn do ma quỷ, biết được quan hệ giữ tim với máu…

Một số tài liệu cũng cho biết thêm họ đã miêu tả được vài ba loại dịch như đường ruột và dạ dày, bệnh dịch đường hô hấp, xung quanh da… và cách thức chữa trị.

Nhìn bình thường những hiểu biết của fan Ai Cập khá dễ dàng và đơn giản và dựa nhiều vào tởm nghiệm song những đọc biết đó chứng minh họ đã đạt được những thành tựu quan trọng đặc biệt của buổi đầu thời đại văn minh.

VĂN MINH LƯỠNG HÀĐiều kiện thoải mái và tự nhiên – cư dân và tiến trình lịch sử vẻ vang của Lưỡng HàĐiều khiếu nại tự nhiênLưỡng Hà (Mésopotamie) nghĩa là vùng đất nằm giữa hai bé sông theo cách gọi của tín đồ Hy Lạp: Medos nghĩa là trung tâm và Potamos tức là sông. Đó là sông Tigơrơ (phía Đông) và Ơphơrat (phía Tây). Cả hai dòng sông này đều xuất phát điểm từ miền rừng núi Acmênia rã qua lãnh thổ nước Irắc thời nay và đổ ra vịnh Pécxích. Phù sa của hai con sông này tạo cho khu vực đồng bằng màu mỡ và dồi dào nguồn nước. Chính vì đó, tương tự như AI cập, Lưỡng Hà sớm phi vào thời đại hiện đại với những công cụ thô sơ bằng đá và đồng.Nằm ở vị trí trung chổ chính giữa của Tây Á, Lưỡng Hà có vị trí cầu nối siêu quan trọng, trên tuyến phố qua lại giữa phương Đông và phương Tây theo cả đường bộ và đường biển (vịnh Pécxích). Do đó Lưỡng Hà tất cả diều kiện chia sẻ với các quanh vùng xung quanh.

Mặt khác, Lưỡng Hà lại không có biên giới tự nhiên và thoải mái hiểm trở bít chắn như Ai Cập. địa điểm và đặc điểm địa hình đó ảnh hưởng lớn tới lịch sử và văn hoá của vùng này. Lịch sử hào hùng Lưỡng Hà là lịch sử hào hùng của các cuộc chiến tranh giữa những tộc người, là lịch sử các tộc fan thay nhau quản lý nhân quanh vùng này, ra đời một nền văn hoá nhiều dạng, mở, gặp mặt văn hoá bạo phổi mẽ..

Dân cư: phức tạp, với nhiều tộc người khác biệt trong tiến trình lịch sử hào hùng và gồm sự hòa huyết.Thiên niên kỷ IV TCN: người Xume từ Trung Á di trú đến khu vực miền nam Lưỡng Hà.Thiên niên kỷ III TCN người Accat ở trong tộc Xêmít đến trung lưu giữ Lưỡng Hà, đồng hóa với fan Xume sống đây.Sau đó nhiều tộc bạn khác (Amôrit, Atxiri, Catxit…) cho Lưỡng Hà, đồng hóa với cư dân đến trước.Các giai đoạn lịch sử vẻ vang của Lưỡng Hà cổ đại:Những đơn vị nước của người Xume (TNK IV TCN ¸ TNK III TCN)

Là thời kỳ hình thành hàng loạt các nước nhà thành bang của bạn Xume (Lagat, Ua, Uruc, Eridu…), tức là những nhà nước lấy một thành thị làm trung tâm. Các thành bang thường xuyên xảy ra chiến tranh và tiếp đến thành bang Umma đã thống độc nhất được miền nam Lưỡng Hà.

Người Accát làm chủ Lưỡng Hà (TK XXIV - XXII TCN)

Vua Sacgôn (2369 - 2314 TCN) mở màn thành bang Accat, thành bang của một nhánh người Xêmit, là người đã tất cả công thống nhất khoanh vùng Lưỡng Hà (đánh bại các nước nhà thành bang của người Xume, mở rộng biên giới của Lưỡng Hà). Đến thời cháu của Sacgôn là Naramxin (2270 - 2251 TCN) Lưỡng Hà còn kiềm chế cả một vùng đất rộng lớn của Tây Á. Việc đồng nhất người Xume - Accat vẫn diễn ra.

Đến cuối thời kỳ này, Accat khủng hoảng rủi ro và bị fan Guti thống trị một thời gian khá dài.

Sự phục hưng của người Xume (2132 - 2024 TCN)

Đây là thời kỳ fan Xume giành lại quyền khống chế khu vực Lưỡng Hà, bên dưới quyền thống trị của thành bang Ua. Cuối thế kỷ XXI TCN, xích míc xã hội cải cách và phát triển là tại sao làm Lưỡng Hà suy yếu, trở thành đối tượng bị xâm lược bởi người Elam cùng Amôrit.

Thời Babilon cổ (1894 - 1595 TCN)

Đây là thời kỳ huy hoàng nhất lịch sử hào hùng Lưỡng Hà - thời kỳ này gắn với vai trò của bạn Amorit cùng ông vua Hammurabi (1792 - 1750 TCN). Babilon là thành phố nằm ở chính giữa Lưỡng Hà. Từ đây, Hammurabi đang thống nhất phần nhiều khu vực Lưỡng Hà.

Kinh tế cải tiến và phát triển (công cố kỉnh sản xuất bằng đồng thau được thực hiện phổ biến, bước đầu xuất hiện công cụ bởi sắt). Thôn hội – chính trị ổn định. Nền văn hóa truyền thống có điều kiện cải tiến và phát triển mạnh mẽ. Tính từ lúc đây, người dân thống nhất điện thoại tư vấn là người Babilon

Sau khi Hamurabi bị tiêu diệt thì Babilon cổ bị suy nhược và trong vòng 1000 năm tình hình khu vực rối ren, phân chia rẽ, phân tán và tiếp tục bị nước ngoài tộc xâm lấn (năm: 1518 TCN bạn Catxit; năm: 1165 TCN tín đồ Atxiri).

Thời kỳ Tân Babilon và ba Tư (626 - 328 TCN)

Tân Babilon là giai đoạn phát triển sau cùng của Lưỡng Hà, thời kỳ phục sinh lại quốc gia Babilon cổ. Thời kỳ này, Babilon do bạn Canđê làm chủ.

Nhiều công trình kiến trúc vượt trội của Lưỡng Hà được xây dựng thời gian thời kỳ này (thành Babilon, vườn treo Babilon…)

Năm 538 TCN, Tân Babilon bị tía Tư tấn công và bị tiêu diệt, Tân Babilon diệt vong. Hầu như đến năm 328, ba Tư lại bị Mekedonia xâm lược, khu vực này chịu tác động của văn hóa Hy Lạp.

Những thành tựu hầu hết của đương đại Lưỡng HàChữ viết và văn học

+ Chữ tiết hình: khoảng TNK IV TCN, gần đồng thời với Ai Cập, tín đồ Xume sinh sống Lưỡng Hà cũng sáng tạo ra chữ viết của mình. Các tộc người sau đó đến làm chủ Lưỡng Hà như Accat, Hatti, Atxiri, cha Tư sẽ tiếp thu và cải cách và phát triển chữ viết của fan Xume.

Chữ viết ở quanh vùng Lưỡng Hà được gọi là chữ huyết hình hay chữ hình đinh, xuất xứ từ dáng vẻ của chữ viết này (góc nhọn), do bài toán viết bằng que nhọn trên những phiến đất sét ướt rồi phơi khô. Chữ huyết hình thuở đầu cũng hầu hết là chữ tượng hình, về sau bổ sung thêm chữ biểu ý cùng mượn âm thanh. Tổng số chữ máu hình khoảng tầm 600 chữ, những thường được sử dụng khoảng 300 chữ và mỗi chữ gồm vài nghĩa.

Cư dân Lưỡng Hà áp dụng đất sét, một vật tư rất sẵn gồm để viết chữ bắt buộc đó bằng que nhọn. Vì thế chữ viết thông thường sẽ có hình góc nhọn. Hàng nghìn ngàn tấm đất sét nung có chữ viết đã làm được tìm thấy, cho thấy thêm nhiều điều về Lưỡng Hà cổ đại.

+ Văn học: Văn học tập Lưỡng Hà bao gồm 2 phần tử chủ yếu hèn là văn học dân gian cùng sử thi (cũng điện thoại tư vấn là hero ca).

Văn học tập dân gian gồm có cách ngôn, ca dao, ngụ ngôn…, phản nghịch ánh cuộc sống lao hễ của dân chúng và bí quyết cư xử sinh sống đời, thường xuyên được truyền mồm nên ngày này người ta biết không được nhiều.

Sử thi ra đời từ thời Xume, đến thời Babilon chiếm phần một địa chỉ quan trọng, chịu tác động mạnh của tôn giáo. Chủ đề thường ngợi ca các vị thần. Vượt trội là “Khai thiên lập địa”, “Nạn hồng thủy”, “Gingamét”. đông đảo truyện này ảnh hưởng đến Tây Á vô cùng nhiều, đều mở ra trong tởm Thánh (Kinh Cựu Ước) của Đạo bởi vì Thái.

Tôn giáo: Cư dân Lưỡng Hà thờ các vị thần khác biệt như thần tự nhiên, thần cồn vật, thực vật, linh hồn người chết. Từng thành bang lại thờ một vị thần. Chính vì vậy khối hệ thống thần linh Lưỡng Hà rất đông đảo và lại tinh vi trong hệ thống thứ bậc.

Các vị thần thoải mái và tự nhiên chủ yếu gồm những: Thần Anu là thần trời, dần dần được xem như là vua với là phụ vương các thần; Thần Enlin là thần đất, chúa tể trời đất; Thần Ea là thần nước, con trưởng Anu, cha của thần Mácđúc…Thần Mácđúc vươn lên là chúa tể của những thần từ thời Babilon (Lưỡng Hà thống nhất).

Về linh hồn, fan Lưỡng Hà cho rằng linh hồn bạn chết cũng có thể có cuộc sống như ở trần thế, đề nghị họ thường chon theo quân lính và những đô tùy táng với những người giàu với xây các lăng chiêu tập lớn.

Người ta cũng thờ các dã thú.

Tầng lớp thờ cũng cũng khá được hình thành.

Nghệ thuật kiến trúc:

Kiến trúc là 1 trong thành tựu tiêu biểu vượt trội của hiện đại Lưỡng Hà, đa số là các công trình tháp, đền miếu, cung điện, thành quách.

+ Vật liệu: do thiếu thốn gỗ, đá nên những công trình phong cách xây dựng Lưỡng Hà đầy đủ xây dựng bởi gạch.

+ Những dự án công trình tiêu biểu:

GV ra mắt và yêu ước SV tìm hiểu thêm trong tài liệu

Tháp đền rồng Ua: Xây dựng vào lúc thế kỷ XXII TCN, một ngôi tháp hình chữ nhật, 4 tầng, phía bên ngoài xây gạch, trong là lõi đất. Cả tháp bao gồm bậc cung cấp ở ngoại trừ để đi lên đỉnh. Ngọn tháp này là khu vực thờ bái thần cùng quan liền kề thiên văn.

Tầng 1: màu đen, đại biểu cho thế giới dưới đất.

Tầng 2: màu sắc đỏ, đại biểu cho thế giới con người.

Tầng 3: màu sắc xanh, đại biểu cho thiên đường.

Tầng 4: màu sắc trắng, đại biểu mang lại mặt trời, mặt khác là một chiếc tháp nhỏ.

Thành Tân Babilon: Nằm ở hà nội thủ đô Bát-đa của Irắc ngày nay. Đây là một trong tòa thành gạch lớn có 3 lớp dày trường đoản cú 3,3 đến 7,8m. Giữa những lớp tất cả hào sâu cùng tường đất. Toàn bộ tòa thành màu vàng, chu vi 13,2km với hơn 300 tháp canh. Nó còn tồn tại một dự án công trình phòng ngự bởi nước phức tạp, rất có thể làm ngập bao bọc để phòng thủ.

Vườn treo Babilon: Công trình rất dị của kiến trúc Babilon.

Toàn cỗ vườn treo thực tế là một vườn hoa tạo ra dựng trên một cái đài cao 25m, có 4 lớp (đá, gạch, chì và đât). Thực tiễn thì công trình xây dựng này không hề tồn tại và chỉ còn được nói đến trong các tài liệu cổ với một vài dấu tích khảo cổ học. Vày vậy những bí mật về nó còn không ít như thẩm mỹ và nghệ thuật dẫn nước lên cao như vậy nào, vị trí đúng chuẩn của nó ra sao…

Luật pháp:

Lưỡng Hà là nơi xuất hiện thêm những cỗ luật nhanh nhất có thể thế giới. Trong số đó bộ phương tiện Hammurabi được soạn dưới thời Hammurabi (1792 – 1750TCN) được xem như là bộ biện pháp thành văn nhanh nhất có thể thế giới phần nhiều còn nguyên vẹn.

Bộ luật có 3 phần: Mở đầu; những điều công cụ và kết luận.

Phần mở màn nói về sứ mệnh thiêng liêng, quyền uy của Hammurabi cùng mục đích phát hành bộ luật.

Luật Hammurabi tất cả 282 điều, đề cập tới không ít vấn đề: khiếu nại tụng, hôn nhân, gia đình, tải tài sản, nghĩa vụ và quyền lợi và nhiệm vụ của binh lính, chính sách ruộng đất, sơn thuế, nô lệ…(GV sử dụng một số điều giải pháp để minh họa nội dung).

Phần tóm lại nhắc lại uy quyền, công đức của vua với tính hiệu lực thực thi hiện hành của bộ luật.

Khoa học tự nhiên (Đọc giáo trình)VĂN MINH Ả RẬP

Tài liệu tham khảo

- Nguyễn Thị Thư, Nguyễn Hồng Bích, Nguyễn Văn Sơn, Lịch sử Trung Cận Đông, NXB giáo dục (tái phiên bản lần vật dụng ba), 2007.

- Bernard Lewis, Lịch sử Trung Đông 2000 năm quay lại đây, người dịch: Nguyễn lâu Nhân, NXB Tri Thức, HN, 2008.

- Will Durant, Lịch sử hiện đại Ảrập, tín đồ dịch: Nguyễn Hiến Lê, NXB văn hóa truyền thống Thông tin, HN, 2006.

I. CƠ SỞ HÌNH THÀNH VĂN MINH Ả RẬP

1. Tình trạng bán hòn đảo Ả Rậptrước khi sinh ra nhà nước

- địa chỉ địa lý: Ảrập là bán đảo lớn nhất trái đất ở tây nam châu Á (diện tích to hơn 1/4 diện tích s châu Âu), nằm trong lòng Địa Trung Hải, Hồng Hải và Ấn Độ Dương. Bán hòn đảo Ả Rậplà vị trí tiếp ngay cạnh giữa tía châu lục: châu Á, châu Âu, châu Phi, bởi đó có rất nhiều đường dịch vụ thương mại quốc tế trải qua (Hai tuyến thương mại Đông – Tây thời cổ là Con con đường tơ lụa và Con mặt đường tơ lụa trên biển khơi đều trải qua đây).

- Điều kiện tự nhiên:

+ Đây là một trong cao nguyên, phần nhiều đất đai là sa mạc thô khan, hoang vắng, rất hiếm nước, thỉnh thoảng có một vài ba ốc đảo. Những đoàn thương nhân cùng những đoàn lạc đà chở hàng hoá từ bỏ châu Âu thanh lịch châu Á và ngược lại thường hay nghỉ chân tại các ốc đảo này. Bởi đó, ốc đảo thường là khu vực tranh chấp, giành lag nguồn nước với vùng sinh sống thuận tiện giữa những bộ lạc, những đoàn thương nhân…

+ Khí hậu hết sức khắc nghiệt, chênh lệch ánh nắng mặt trời lớn giữa ngày và đêm. Ban ngày, sức nóng độ có thể lên đến 450C, ban đêm, ánh nắng mặt trời lại hạ xuống thấp bên dưới 00C. (điều này góp thêm phần giải say mê tính bí quyết con bạn ở chỗ đây: chịu đựng đựng được đk khắc nghiệt, thô bạo, quyết liệt).

+ Bán hòn đảo Ảrập ở trên con đường sắm sửa giữa Tây Á cùng Bắc Phi, thân phương Đông và phương Tây, vày vậy, địa điểm đây nhanh chóng hình thành một vài thành thị là trung trọng tâm thương mại, văn hoá của cung cấp đảo, vượt trội như Mécca với Yatơríp.

+ Do điều kiện khí hậu dễ dãi hơn, buộc phải ở vùng phía nam của bán đảo có một số quốc gia hình thành từ cực kỳ sớm (khoảng cố kỉnh kỷ X đến nạm kỷ VI TCN). Mặc dù nhiên, thân các giang sơn thường xuyên xảy ra tranh chấp, xung đột. Trong lúc đó, nghỉ ngơi vùng phía Bắc, nhiều phần dân cư vẫn sinh sống trong thời tẩy chay tộc, cỗ lạc.

- Điều khiếu nại xã hội:

+ tín đồ Ảrập trực thuộc chủng tộc Xêmít (đặc điểm: nước domain authority ngăm nâu, mắt nâu, râu tóc rậm), ở miền nam bộ có nhóm dân cư thuộc nhóm tín đồ Yêmênites, miền Bắc: Nizanites. đội cư dân khu vực miền nam sống định cư tự sớm, kiến tạo nên những non sông văn minh từ đông đảo thế kỷ trước công nguyên, liên tiếp đấu tranh với nhau vào một thời hạn dài, đến nạm kỷ IV sau công nguyên bắt đầu thống tuyệt nhất được một phần. Nhóm cư dân khu vực miền bắc sống du mục, lang thang. Quan sát chung, đến thế kỷ VII, dân cư Ả Rậpvẫn sống trong quá trình mạt kỳ của chế độ công buôn bản nguyên thuỷ. Tuy nhiên, trong buôn bản hội bắt đầu xuất hiện nay yếu tố tư hữu tài sản, gồm sự phân hoá giai cấp, xuất hiện những quý tộc nhà nô, yêu mến nhân giàu có, nô lệ. Tình dục quý tộc nhà nô – bầy tớ dần dần thay thế sửa chữa quan hệ tiết tộc trong chế độ thị tộc cỗ lạc trước đây.

+ Trong buôn bản hội tín đồ Ảrập tồn tại những hủ tục lạc hậu: chính sách đa thê, vị thế người phụ nữ rất thấp yếu (bị coi là vật phụ thuộc vào của người đàn ông, lúc chán, người đàn ông hoàn toàn có thể nhượng fan phụ nữ của mình cho một người bọn ông khác; trong chiến tranh, người đàn bà bị xem như là chiến lợi phẩm), một vài bộ lạc bao gồm tục chôn sống trẻ gái sơ sinh (vì bạn ta quan niệm sự có mặt của đàn bà là điềm báo trước sự nghèo nàn cho cỗ lạc), bên cạnh đó còn có tục chọc mù mắt một trong những con vật để tránh vía dữ, tục cột lạc đà ở kề bên người chết (vì quan niệm có hai quả đât tồn tại như là nhau, nên tín đồ chết cũng cần đưa theo lạc đà sang trái đất bên kia)…Một số tập tục vẫn được duy trì sau khi đạo Islam ra đời.

- Tín ngưỡng:

+ trước khi đạo Islam ra đời, bạn Ảrập theo tín ngưỡng đa thần. Mỗi thị tộc, cỗ lạc bái một vị thần không giống nhau: phương diện Trăng, phương diện Trời, các vì sao, bái hòn đá bên trên sa mạc, cây trồng trên ốc đảo,... Đền Caaba (ở Mécca) là địa điểm thờ thờ chung của những bộ lạc, trong số đó thờ các tượng thần của các bộ lạc (có khoảng chừng 360 tượng thần). Đặc biệt, một viên đá black dài khoảng chừng 20 cm được xem là hình tượng sùng bái chung cho những bộ lạc.

+ trước khi Islam giáo ra đời, đạo bởi vì Thái, đạo Kitô đã từng có lần được truyền bá mang lại Ảrập nhưng không gây được tác động lớn mang đến đời sinh sống tinh thần, trung tâm linh của dân cư Ảrập.

2. Quá trình hình thành bên nước Ảrập - Đế quốc Ảrập bành trướng với tan rã

2.1. Quy trình hình thành bên nước Ảrập

* yếu tố hoàn cảnh lịch sử: (Yêu ước lịch sử đề ra cho bán hòn đảo Ảrập vào nỗ lực kỷ VII)

- tình trạng thế giới: Vào vắt kỷ VII, đa số các quốc gia trên nhân loại đang trong quy trình tiến độ xác lập, củng cố cơ chế phong kiến (Tây Âu: chính sách phong con kiến xác lập từ cố kỷ V đến vậy kỷ IX, củng ráng từ thay kỷ IX đến cầm kỷ XI; trung quốc thế kỷ VII đã trong thời kỳ sum vầy của cơ chế phong kiến dưới thời Đường…). Trong những lúc đó, Ả Rậpđang trong quy trình tiến độ tan chảy của cơ chế thị tộc, cỗ lạc. Trong hoàn cảnh ấy, Ả Rậpkhông thể có những bước tiến tuần tự tuân thủ theo đúng quy phương tiện hình thái tài chính xã hội → buộc Ả Rậpphải vứt qua chính sách chiếm nô, chuyển thẳng lên cơ chế phong kiến.

- thực trạng bán đảo:

+ Đến núm kỷ VII, bé đường mua sắm giữa phương Đông với phương Tây gửi sang quanh vùng vịnh cha Tư nằm trong quyền kiểm soát điều hành của đế quốc cha Tư. Việc mất quyền điều hành và kiểm soát đối với con đường bán buôn này đã gây thiệt hại nặng nề mang đến nền kinh tế bán đảo Ảrập, những thành phố lớn trở phải tiêu điều, hoang tàn, không còn tấp nập như trước. Các thương nhân quý tộc Ả Rậpchuyển sang cho vay vốn lấy lãi, tách bóc lột lao cồn của dân nghèo. Mâu thuẫn trong nội bộ thị tộc, bộ lạc gay gắt hơn.

+ Ở mặt ngoài, đế quốc Ả Rậpcó nguy cơ bị xâm lấn do đế quốc bố Tư làm việc phía Đông, Bidăngtium sinh sống phía Tây.

=> yếu tố hoàn cảnh lịch sử đưa ra một yêu cầu: cần có một cơ quan ban ngành tập trung vững vàng mạnh xong xuôi các cuộc xung đột cuộc chiến tranh giữa những bộ lạc, thống nhất các bộ lạc, duy trì quyền kẻ thống trị của quý tộc, thương nhân, phục hồi lại bé đường mua sắm Đông Tây, đẩy lùi các nguy cơ tiềm ẩn bị xâm lược, giả dụ có đk thì không ngừng mở rộng chiến tranh xâm lăng sang các vùng lân cận. Tín ngưỡng đa thần là 1 trở ngại lớn nhất cho sự thống nhất những bộ lạc.

→ bao gồm trong yếu tố hoàn cảnh và yêu ước đó, đạo Islam đã thành lập và hoạt động và đổi mới một vũ khí tư tưởng thích hợp cho sự thống tuyệt nhất bán hòn đảo Ả rập. Quy trình hình thành bên nước Ả Rậpgắn liền với quy trình hình thành, lan truyền đạo Islam với sự nghiệp của Môhamét.

* quá trình thống độc nhất bán đảo Ả rập

- Năm 610, Môhamét ban đầu truyền bá đạo Islam sinh hoạt Mécca, nhưng mà bị quý tộc làm phản đối kịch liệt. Năm 622, Môhamét cùng tín đồ của mình phải chạy lên thành phố Yatơríp sinh sống phía Bắc (cách Mécca 400 km). Năm 622 được xem là năm thứ nhất của kỷ nguyên Hồi giáo. Môhamét từ xưng là tiên tri, đề nghị từ đó tp Yatơríp đổi tên thành Mêđina nghĩa là “thành phố của Tiên tri”

- Năm 630, Môhamét rước 10.000 người chiếm Mécca, ra đời nhà nước Ả rập. Mécca biến hóa thánh địa đa phần của Hồi giáo, thường Caaba đổi thay thánh thất.

2.2. Đế quốc Ả Rập bành trướng cùng tan rã

- giai đoạn 610 – 632: là thời kỳ có mặt nhà nước Ả rập, đạo Islam thành lập và lan truyền trên phạm vi bán đảo.

- quá trình 632 – 661: thời kỳ này được hotline là thời kỳ tứ Calipha (Khalíp: phó Tiên tri) tuyển cử và cố gắng quyền. Họ vì quý tộc thai ra, mở đầu nhà nước, theo thứ tự là: Abukéc, Ôma, Ôtman, Ali cố kỉnh nhau vắt quyền. Vào thời kỳ này, cương vực Ả Rậpmở rộng lớn từ Ai Cập đến ba Tư, chiếm đa phần lãnh thổ của đế quốc Bidăngtium, chiếm khu vực Lưỡng Hà, Ácmêni, Iran.

- tiến độ 661 – 750: vương triều Omayát được thành lập, là vương triều thứ nhất ở Ả rập, chính sách chuyên chế triệu tập được xây dựng càng ngày càng mạnh. Các Calipha trở thành nhà vua nắm gần như quyền hành về tôn giáo, chính trị, quân sự, thực hiện chế độ phụ vương truyền bé nối. Ghê đô chuyển từ En Mêđina về Đamát sinh sống Xiri.

Đây là thời kỳ bờ cõi đế quốc Ả Rậpđược mở rộng nhất, phía Tây cho tới Bắc Phi, Tây Ban Nha, phía Đông cho tới Tuốckextan ở tây-bắc Ấn Độ. Đến vào giữa thế kỷ VIII, Ả Rậptrở thành một đế quốc rộng lớn lớn.

- quá trình 750 – 1258: thời kỳ ách thống trị của vương triều Abatxít. Tởm đô gửi về Bátđa (thuộc Irắc ngày nay). Đây cũng chính là thời kỳ đế quốc Ả Rậptan rã. Cuối vương vãi triều Abatxít, đế quốc Ả Rậpchia làm cho 3 phần:

+ Đế quốc Ả Rậpphương Tây: gồm Tây Ban Nha và một trong những phần Bắc Phi (kinh đô Coócđôba)

+ Đế quốc Ả Rậpphương Nam: có Ai Cập và một số vùng bao quanh (thủ đô Cairo)

+ Đế quốc Ả Rậpphương Đông: trung vai trung phong bán hòn đảo Ả Rập(kinh đô Bátđa)

Năm 1258, kinh đô Bátđa bị quân Mông Cổ chiếm. Đế quốc Ả Rậpdiệt vong.

II. ISLAM GIÁO

“Islam” có nghĩa là “thuận tòng”, “tuân theo”, tức là thuận tòng thánh Allah buổi tối thượng với duy nhất, tuân thủ theo đúng vị sứ giả của Thánh Allah: Môhamét. Islam giáo (trước trên đây quen call là Hồi giáo) bởi Môhamét sáng lập.

* Môhamét (Muhammed) sinh vào năm 571 trên Mécca. Gia đình ông trực thuộc một thị tộc nghèo của cục lạc Koraich. Ông mồ côi phụ thân từ trong bụng bà mẹ và mồ côi bà bầu khi new 6 tuổi. Sau khoản thời gian ông nội qua đời, ông được người chưng nuôi nấng. Thời niên thiếu của ông được bạn ta biết siêu ít, chỉ biết ông chăn lạc đà, kế tiếp làm nghề dẫn đường cho các thương nhân qua sa mạc. Có lẽ rằng chính nghề đi đường nay đây mai kia đã hỗ trợ cho ông nhiều tri thức, đặc biệt là những đọc biết về đạo vày Thái và đạo gia tô mà về sau ông đưa vào tôn giáo của mình.

Tương truyền, Môhamét là người tầm thước, da mặt hồng hào, mắt đen, tóc đẹp, râu rậm, ông chần chờ đọc, biết viết tuy nhiên rất thông minh, cương cứng nghị và có tài năng hùng biện. Ông còn là một người trung thực với tình cảm. Nhờ vào vậy nhưng ông chỉ chiếm được cảm tình và tín nhiệm của Khadija - một sương phụ thông minh với giàu có, hơn ông 14 tuổi. Ông làm thuê đến bà và năm 25 tuổi, ông đã kết hôn cùng với bà. Tự đó, ông có cuộc sống giàu sang, hạnh phúc và suốt cả quảng đời ông luôn luôn nhớ ơn Khadija, tuy nhiên sau này ông có tương đối nhiều vợ.

Vào khoảng chừng năm 40 tuổi, Môhamét càng ngày càng trở đề xuất trầm tư, sống khép kín. Ông thường đậy mình trong một cái hang nghỉ ngơi núi Hira ngay sát Mécca để nhịn nạp năng lượng và tập trầm tư. Vào một đêm năm 610, cục cưng Gabriel sẽ nói mang đến ông hiểu được ông là “sứ trả của Thánh Allah” và truyền cho ông đều lời khải thị của Thánh. Từ đó, Môhamét công khai minh bạch tự xưng là công ty tiên tri của Thánh Allah – thánh của người Ả rập. Những bài bác thuyết pháp của ông đặt các đại lý cho sự thành lập và hoạt động của tôn giáo bắt đầu – Islam giáo xuất xắc Hồi giáo (Islam theo giờ Ả Rậpcó tức thị “phục tùng”, giáo điều căn bản của tôn giáo này cách thức tín đồ đề xuất phục tùng vị Thánh về tối cao và duy tốt nhất là Thánh Allah. Còn Hồi giáo là tên gọi quen cần sử dụng ở vn vì người xưa tưởng rằng đạo này là đạo của bạn Hồi Hột sống Trung Quốc.) <6>

* quy trình truyền bá đạo Islam nghỉ ngơi bán đảo Ả rập

- từ thời điểm năm 610, Môhamét ban đầu truyền bá đạo Islam. Lúc truyền đạo, Môhamét còn lên án giới công ty nô với giới giải ngân cho vay lãi sinh sống Mécca, giúp sức về thứ chất cho người nghèo, trẻ con mồ côi, goá phụ…Ông tuyên bố: việc cho chuộc tuyệt trả thoải mái cho nô lệ là bài toán thiện. Thị dân nghèo và nô lệ ở Mécca tin và theo Môhamét. GIới quý tộc và thương nhân Mécca thấy Môhamét khiến được tác động trong dân chúng đã ngăn trở ông truyền đạo. Thậm chí, bọn họ còn buộc Môhamét và những đệ tử của ông đề xuất rời Mécca. Năm 622, Môhamét cùng các đệ tử mang đến thành Yatơríp để tiếp tục truyền đạo. (Yatơríp về sau trở thành thánh địa thiết bị hai, được biến đổi Medina al-Nabii, tức thị thành phố của phòng tiên tri, thường gọi tắt là Mêđina. Năm 622 biến năm đầu của kế hoạch Islam giáo)

- tình trạng ở Yatơríp thời gian đó rất dễ dãi cho việc phát triển ảnh hưởng chính trị của Môhamét. Yatơríp là 1 trong những vùng nông nghiệp cải tiến và phát triển và là trung tâm bằng tay nghiệp, nhưng mà ở này lại đang ra mắt cuộc đấu tranh quyết liệt giữa hai bộ lạc nhằm giành địa vị thống trị. Người của cả phía hai bên đã nhờ Môhamét, đơn vị tiên tri của Thánh Allah, xử lý tranh chấp. Nhờ vào tài trí của mình, ông nhanh chóng chiếm được cảm tình của dân chúng và trở thành fan đứng đầu thành phố.

- sau khi củng cố địa vị ở Mêđina, Môhamét lập lực lượng vũ trang để đấu tranh với những người Mécca. Các binh sĩ của ông tấn công các thương đội của người Mécca và chiếm hàng hoá. Fan Mécca liên kết với các bộ lạc khác bao vây Mêđina nhưng lại không đạt kết quả. Thanh chũm của Môhamét ngày dần lớn. Nhiều bộ lạc chính thức ông là thủ lĩnh và tình nguyện theo ông. Fan Mécca thừa nhận rõ ráng yếu của họ.

- Năm 630, Môhamét lại đưa quân mang đến Mécca. Tín đồ Mécca đã ký một hoà ước, chịu đựng thừa nhận quyền lực của Môhamét và gật đầu Islam giáo. Mécca được đồng ý là thánh địa, đền Caaba biến đổi thánh tích chính của Islam giáo. Môhamét vươn lên là người thống trị tối cao hơn toàn buôn bán đảo.

Như vậy, quy trình ra đời của đạo Islam và bước đầu cách tân và phát triển của nó nối sát với quy trình thống độc nhất vô nhị bán đảo Ả Rậpvà xuất hiện nhà nước.

1. Học thuyết cơ bản của đạo Islam

Giáo lý Islam giáo tập trung trong khiếp Côran (nghĩa là phát âm thuộc lòng), dường như còn gồm 2 cuốn sách là Sunna với Hadish (chủ yếu nói đến hành vi, cử chỉ, giải pháp đối xử của Môhamét trong quy trình truyền đạo)

- giáo lý căn bạn dạng của Islam giáo được cầm tắt vào câu kinh khởi đầu các buổi lễ: “Chỉ bao gồm một đức Chúa tuyệt nhất là Allah với một vị tiên tri của ngài là Môhamét. Tín đồ bắt buộc phục tùng Thánh Allah và quyền lực tối cao của Ngài” → Islam giáo là một tôn giáo duy nhất thần hay đối. Tín vật Islam giáo tin rằng quanh đó Thánh Allah không tồn tại một vị thần nào khác. Toàn bộ những gì ở trên trời dưới đất đa số thuộc về Allah. Allah vẫn tạo hình thành vòm trời nhưng không sử dụng cột, khắc chế được khía cạnh trăng, sáng tạo ra muôn loài. Allah cũng hình thành loài fan và biết linh hồn mọi cá nhân ra sao. Còn Môhamét là sứ giả của Allah thực hiện sứ mạng truyền bá tôn giáo, là tiên tri của tín đồ.

- Islam giáo cũng tiếp thu các quan niệm của những tôn giáo khác, độc nhất vô nhị là quan niệm của đạo do Thái về lịch sử vẻ vang sáng thế, quan niệm về thiên mặt đường địa ngục, một số trong những tục lệ, nghi tiết như tẩy uế trước lúc cầu nguyện, khi nguyện cầu phải hướng về thánh địa Mécca và cần phủ phục, trán va đất, cấm ăn thịt heo, thịt các con đồ dùng bị chết vày bệnh, thịt sẽ cúng thần cùng cấm uống rượu.

- Islam giáo tuyệt đối hoàn hảo không thờ ảnh tượng (khác các tôn giáo khác) bởi họ quan niệm Allah toả khắp hầu như nơi, không tồn tại hình tượng nào hoàn toàn có thể thể hiện tại được. Cho nên vì thế trong thánh thất Hồi giáo chỉ trang trí bằng văn bản Ả Rậpxen kẽ với những hình học, hoa lá lá. Chỉ riêng rẽ trong đền Caaba sinh sống Mécca gồm thờ một viên đá đen từ xưa để lại nhưng thôi.

Tương truyền, Caaba vày Abraham và đàn ông là Ismail - tổ sư của người Ả Rậpxây nên. Sau khi Abraham qua đời, thiên thần Gabriel đem đến Ismail và mẹ ông là Agar một tảng đá trắng không tì dấu để gối đầu. Cách đó không xa, thiên thần làm cho một nguồn nước huyền diệu phun lên, call là giếng Zem Zem, nước giếng có thể chữa khỏi mội trang bị bệnh. Sau nhiều thế kỷ, tội tình của con người tạo cho phiến đá dần biến thành màu đen. Tín đồ ta xây tường cao bao quanh làm chỗ thờ tự. Vào khoảng thời điểm giữa thế kỷ V, cỗ lạc Koraich, vốn vẫn đảm nhiệm việc canh phòng đền Caaba, đã lập ra quanh thường thờ thành Mécca. Mécca dần trở thành trung trung khu của miền Hegiadơ, Caaba cũng biến chuyển nơi cúng phụng tầm thường của người Ả rập. Bao gồm tới 360 thứ thờ của các bộ lạc trên khắp bán đảo trong đền rồng Caaba, mà lại Allah Taala, thần của Abraham cùng Ismail được mọi bạn Ả Rậpcoi là vị thần chung. Bộ lạc Koraich liên tục trông coi và làm chủ thu nhập của đền. Họ làm cho giàu cùng trở đề nghị có gia thế trong vùng nhờ thu nhập nhập trường đoản cú hành mùi hương và hoạt động buôn bán.

- ý niệm về bé người: Islam giáo cũng quan niệm con người có 2 phần: thể xác (tạm thời) cùng linh hồn (bất tử). Cuộc sống đời thường trần gian chỉ nên ngưỡng cửa để bước vào cuộc sống thường ngày vĩnh hằng ở trái đất bên kia → vì thế trong Islam giáo cũng có ngày phục sinh, ngày phán xét ở đầu cuối như bởi vì Thái giáo, Kitô giáo...

- quan hệ gia đình: đạo Islam quá nhận chế độ đa thê, có thể chấp nhận được mỗi tín đồ phái mạnh được lấy 4 bà xã - bởi số bà xã Môhamét cưới thừa nhận (phải là những người dân theo tôn giáo độc thần)

2. Giáo luật: ngũ trụ (5 điều rường cột)

- Biểu lộ đức tin: niềm tin hoàn hảo vào Thánh Allah, Môhamét là sứ mang của Allah với là vị tiên tri cuối cùng.

Islam giáo tất cả 6 tín ngưỡng khủng gọi là “lục tín”: tin thánh Allah, tin thiên sứ, tin tởm điển, tin sứ giả, tin kiếp sau, tin chi phí định.

+ Tin thánh Allah: “ngoài thánh Allah không thể vị thần như thế nào khác”, “Thánh Allah là duy nhất, là độc nhất”. Đây là hòn đá tảng, là phân tử nhân tín ngưỡng của đạo Islam, không được phép thoả hiệp hoặc coi thường.

Kinh Côran (chương III, ngày tiết 26) viết: “Hỡi Thánh Allah! Hỡi người chủ toàn quyền xứ sở! Người mong muốn giao quyền quản lý xứ sở mang đến ai thì bạn giao cho tất cả những người đó; Người muốn tước quyền thống trị đó từ tay ai thì người tước đoạt; Người mong muốn cho ai được tôn vinh thì người này được tôn vinh, ao ước cho ai ti luôn tiện thì tín đồ đó phải cam chịu thân phận rẻ hèn. Hết thảy hầu như phục lợi ở cả vào tay Người. Fan là toàn năng đối với muôn sự trên thế gian này. Người khiến cho đêm sau đó ngày, ngày nối tiếp đêm. Người lôi ra sinh vật từ vật vô sinh và lấy thứ vô ra đời từ sinh vật. Fan ban vạc hào phóng đến ai đó được Người sủng ái”

Tín đồ dùng Islam giáo khi nguyện cầu thường giơ một ngón tay trỏ, ý niệm chí Thánh Allah là độc nhất.

+ Tin thiên sứ là tín điều sản phẩm hai của đạo Islam. Theo kinh Côran thì có tương đối nhiều thiên sứ. Mỗi thiên sứ cai quản một công việc, chẳng hạn, bao gồm thiên sứ đảm nhiệm việc truyền đạt, tất cả thiên sứ giữ trách nhiệm quan liền kề vũ trụ với vạn vật, có thiên sứ theo dõi fan chết, báo ngày tận thế…Theo truyền thuyết thần thoại Islam giáo, trước khi Thánh Allah lấy đất tạo nên con fan đầu tiên, đã lấy ánh sáng tạo ra thiên sứ trung thành chấp hành mọi trách nhiệm của đấng Allah, quan liêu sát, theo dõi, ghi chép không hề bỏ sót hầu như hành vi thiện ác của từng con fan trong suốt cuộc đời.

+ Tin khiếp điển: tin ghê Côran là bộ kinh Thần thánh vì đấng Allah khải thị mang lại nhà tiên tri Môhamét.

Xem thêm: Sách Mỉm Cười Cho Qua : Iris Cao;Hamlet Trương, Mỉm Cười Cho Qua (Tái Bản 2019)

+ Tin sứ giả: tín điều này yên cầu tín đồ phải tôn sùng Môhamét - sứ giả cùng nhà tiên tri của Thánh Allah. Trong đạo Islam có cả thảy 124.000 bên tiên tri cùng 350 vị sứ giả. đơn vị tiên tri là tín đồ trực đón nhận những điều khải thị của Thánh Allah và giới thiệu được mọi điều dự đoán, còn sứ giả thì chẳng phần lớn thế cơ mà còn nhận những sứ mệnh trình độ chuyên môn do Thánh Allah uỷ thác. Vì vậy, vị thế của sứ giả cao hơn nữa nhà tiên tri. Môhamét vừa là đơn vị tiên tri, vừa là sứ giả, nhất là vị sứ giả ở đầu cuối của Thánh Allah.

+ Tin kiếp sau: các tín đồ Islam giáo tin rằng sau thời điểm chết nhỏ người rất có thể sống lại và chịu đựng sự phán xét của Thánh Allah vào ngày tận thế. Theo học thuyết đạo Islam, cuộc sống của con fan rất ngắn ngủi, dẫu vậy kiếp sau thì tồn tại vĩnh hằng, đây mới chính là nơi sống thực sự. Chết chẳng qua chỉ là mẫu cầu nối kiếp này cùng với kiếp sau. Ngày tận thế, Thánh Allah đã phán xét từng người nhờ vào công tội bên trên cõi đời này bởi vì thiên sứ đã ghi tỉ mỉ. Những người dân làm điều lành, tin Thánh Allah là duy nhất, sẽ tiến hành sống mãi bên trên thiên đường, còn kẻ không tin, siêng làm điều ác có khả năng sẽ bị đày xuống địa ngục. Thiên mặt đường là một thế giới cực lạc, cây cối tốt tươi, suối tan róc rách, sữa bò, mật ong, rượu nồng tuôn rã thành sông. Sống trên thiên đường ăn toàn của ngon thiết bị lạ, mặc toàn lụa là gấm vóc, hưởng phúc đời đời…Còn hoả ngục, sẽ là nơi khiếp rợn, lửa cháy đùng đùng, sương cuộn ngất ngàn. Người bị đày xuống địa điểm đây cổ treo gông xiềng, mình lằn roi vọt, lửa hồng thiêu đốt, chịu đủ các cực hình tra tấn, chẳng bao giờ ngóc đầu lên được…

+ Tin chi phí định: là hạt nhân của thuyết định mệnh Islam giáo. Những tín vật dụng Islam giáo tin rằng số phận con người do Thánh Allah an bài, con bạn không chống lại được. Tởm Côran viết: “Không ai được chết, còn nếu như không được Thánh Allah đến phép. Chính fan đã định sẵn tuổi thọ của mỗi con người. Trường hợp Người ý muốn ai đó gặp gỡ điều tai hoạ thì kế bên Người, không ai có thể